Mitoloxía
Hestoria fiticia ou presonaxe lliterariu ou artísticu que representa dalgún aspeutu universal la condición homana
Alicorniu m. / Unicornio m.: Ser mitolóxicu representáu xenaralmente pur un caballu brancu cun patas d'antílope, papiellu de chivu y cun un cuernu nel frente.
ánxel m. / ángel m.
Aquelarre m. / Aquelarre m.
Arrebannadura f. / Comida sobrante en platos u otros recipientes f.
Ayu machu m. / Ajo macho m.: Bulbu únicu de la pranta ensin dientes.
Basiliscu m. / Serpiente nacida de un pelo femenino con bulbo abandonado en un lugar húmedo f.
Basiliscu m. / Animal fantástico procedente de un huevo de gallo que mata con la mirada m.
Bruxa f. / Bruja f.
Bruxia f. / Bruja f.
Bruxu m. / Brujo m.
Busgosu m. / Duende del bosque m.: Sinnor la viesca y tou lu qu'habeta nél. NNemigu acericu de los muradores y llennadores a los qu'esvacia.
Cabrallouca f. / Animal mitológico que se aparece en el monte y emite sonidos parecidos a los de una lechuza m.: Ave noturna mitolóxica qu'emite unos soníos asemeyáos a los berríos las cabras, faciendu creyere a los pastores que provienen d'una cabra estramoniada.
Camunnas m. / Ser imaginario que asusta a los niños m.
Chirlos mirlos m. / Seres fantásticos que sirven para burlarse de los incautos m.
Cochinu-puercu / Ser con forma humana que vive en las casas atormentando a sus habitantes con sus trastadas
Compannía f. / Almas aparecidas en profesión f.
Conseya f. / Fábula f.: Curtiu rellatu fiticiu, en prosa ou versu, cun envis didáuticu ou crítica frecuentemente manifestada nuna ensinnanza cabeira, y nel que pueden entrevenire presonas, animales y outros seres animáos ou inanimáos, narración de xeitu mitolóxicu.
Cordobeyos m. / Animales imaginarios con los que se engaña a los jóvenes m.
Corniscu m. / Algo indefinido pero nada bueno, duro
Correverás m. / Juguete inexistente m., imaginario m.
Culiebru m. / Animal mitológico mitad culebra mitad dragón m.
Curubina f. / Querubín m.
Demochu m. / Demonio m.
Demoru m. / Demonio m.
Dianne m. / Diablillo m.: Seta embromïare peru nun pasa d'ende. Tien la capacidá de tresformase n'animal especialmente ne burru, ouveya, vaca ou llobu.
Diannu m. / Diablo m.
Dious-a / Dios-a
Dragón m. / Animal fantástico procedente de un huevo de gallo que mata con la mirada m.
Duendu m. / Duende m.
El ti camunnas m. / Personaje legendario que mete miedo a los niños m.
El tí sacauntos m. / Personaje fantástico de aspecto andrajoso representado con un saco y un cuchillo que utiliza para rebanar el tocino de los niños antes de descuartizarlos m.
El ti untu m. / Personaje fantástico con el que se asusta a los niños m.
Encantu m. / Persona confinada a un lugar mediante una fuerza mágica
Escarabán / Nombre de pájaro agorero
Esconxuru m. / Conjuro contra el mal o espíritu maligno m.
Escuernacabra f. / Enredadera mitológica: Especie d'enreadera nela cual envilortábanse los cuernos las cabras atoránduyes y dispuestas a los llobos.
Fiera corrupia f. / Personaje mítico que hace referencia a la figura de un ser comehombres que tan pronto apareace como una deslumbrante y lasciva mujer como adquiere la aparencia de una arpía o quimera con patas de cabra m.
Gamusinu m. / Animal imaginario cuyo nombre se utiliza para gastar bromas a los forasteros m.
Grimoriu m. / Encantamiento m.
Huéspeda d'animas / Procesión de ánimas en pena que anuncian una muerte próxima de aquellos que la ven
L'unnas lluengas / El uñas largas: Presonax motolóxicu de lluenga, riza y talluda garnacha, tortura enfantil nela escuridá.
La guestia / ánimas que visitan a los moribundos: Xeneralmente son las almas de compedres el moraibundu.
La santa companna f. / Almas en pena en procesión que anuncian una muerte próxima
Licantropía f. / Licantropía f.
Llucifer m. / Lucifer m.
Maimón m. / Animal ficticio que servía para engañar a los cándidos haciéndoles creer que en el saco que llevan sobre los hombros lleno de piedras está el animal cazado m.
Marranadas f. / Sangre menstrual de una virgen f.
Meigu-a / Brujo-a
Melusina f. / Melusina f.: Sere mitolóxicu. Llocida muyer de centura enriba y cuerpu de sierpe la resta.
Mostru m. / Monstruo m.
Moura f. / Hada f.: Sere mitolóxicu sobrunnatural de nnatura femenina quei vive ne cuevas y fuentes. Noutros lláos del país llïonés chámaseyes xanas.
Mouru m. / Moro m.: Presonax mitolóxicu costrutor d'antigas edificaciones rellacionáu siempres cul ouru y ayalgas.
Ninfa f. / Ninfa f.
Ondina f. / Mujer mitológica presente en las aguas puras y visible en las noches mágicas como la de san juan,bella de largos cabellos rubios peinados con peines dorados f.
Oudemu m. / Diablo m.
Pantasma f. / Fantasma m.
Paparagallu m. / Ave mitológica f.
Paparrón m. / Animal fantástico que asusta a los niños m.
Papón m. / Ente imaginario utilizado para asustar a los niños m.
Papón m. / Personaje mitológico y fantástico llamado "el coco" con el que se atemoriza a los niños m.
Paraísu m. / Paraíso m.
Parvulina f. / Mariposa blanca f.
Pasare'l augua / Pasar el agua: Unu de los meyos que utilízase pa fuliminare un fechizu.
Pecáu m. / Diablo m.
Piedra'l rayu / Piedra del rayo: Material pedurnu pur efeutu d'una salación.
Pispota f. / Animal fantástico que infunde miedo a los niños m.
Pizpota f. / Animal fantástico con el que se mete miedo a los niños m.
Rampallu m. / Ser mitológico que asusta a los niños m.
Rennubeiru m. / Seres mitológicos creadores de las nubes y las tormentas m.: Magar puede presentase de xeitu invisible outras vueltas preséntase de xeitu homanu: vieyu, feiyu, tuertu, cun papiellu y cubiertu de coiros, cun selumbreiru d'ala ancha ou buina prieta, xigantescu ou naniu y d'aspeutu mostruosu.
Rennubreiru m. / Seres mitológicos de figura diminuta que habitan en las nubes y están encargados de descargar estrepitosamente cuando se forma una tormenta carros llenos de granizo m.
Renovera f. / Bruja f.
Renumbreiru m. / Personaje fantástico que conduce y produce las tormentas m.
Roneu m. / Coco m.
Roneu m. / Fantasma f.
Sacamantecas m. / Personaje fantástico con el que se asusta a los niños f.
Sacasangra m. / Personaje imaginario encarnado en la figura de un pobre con el que se asusta a los niños m.
Satanincas m. / Satanás m.
Sulfatracu m. / Personaje mitológico al que se le atribuyen mágicas canciones m.
Sumiciu m. / Ser mítico m.: Presonax mitolóxicu llïonés que faz desapaecere las cousas.
Tabeirón m. / Personaje mitológico que asusta a los niños m.
Tarara f. / Personaje carnavalesco de carrizo de la ribera que representa al mal y vestido con ropas negras de mujer m.
Tarasca f. / Figura que encabeza los festejos procesionales de estatura intermedia, personifica la diversión,el exceso de todo y en todo, es alegre y vivaracha en contraposición a los gigantes más hieráticos y a los cabezudos más pícaros f.
Tarota f. / Bruja propensa a aparecerse a los niños en cuanto cae la noche f.
Tía f. / Canstrucción de piedras u estacas gigantescas con forma de mujer fantasmagórica.
Trasgu m. / Duende: Figura mitolóxica encarnada pur un duendu familiar, un dianne carente de macana peru estremadamente traite. Lu mesmu cuatramandea una casa ou esparvorece a los animales de crianza que acuriosa y llimpia. Arredráos, tienen comu llar muebles, roupas, llocidos, etc. No miden más de dos palmos, portan gorretu encarnáu, tienen la risa froxa y poseyen la palma la manu esquierda un furacu.
Turviscu de piedra m. / Piedra plana y porosa que empapada en agua bendecida y al son de un conjuro cura las mordeduras de los ofidios f.
Urraca f. / Urraca f.: Donceilla de llinax nobre qu'habeta en cuevas y nel enterior la tierra.
Uxu m. / Ser mitológico menudo y travieso m.
Uyucón de forniella / Uyucón de fornela: Xigante antropófagu familia los cíclopes, d'un solu gueyu que hebeta nelos montes mestos de Chan, sucontorna de Forniella, El Bierzu altu, País llïonés
Velenu de piedra m. / Piedra plana y porosa que empapada en agua bendecida y al son de un conjuro cura las mordeduras de los ofidios f.
Ventolín m. / Duende minúsculo m.: Flota nel aire cuna lluz la lluna.
Verronera f. / Animal fantástico con el que se mete miedo a los niños m.
Vieya'l monte / Vieja del monte: Sere mitolóxicu qu'habeta nelas cuevas y regala pan pa los nenos.
Xana / Xana: Sere mitolóxicu sobrunnatural de nnatura femenina quei vive ne cuevas y fuentes.
Xeniu m. / Genio m.: Sere conseyóusu cun fegura homana, quei entreviene ne cuentos y lliendas orientales.
Xigante de carpurias / Gigante de carpurias: Xagante d'un gueyu quei custodia un'ayalga y quei nel sou arrebuzu emperturbia tronas y allustros. Habeta nela sierra Carpurias,pruvincia llïonesa de Zamora. Pertenez a la familia los cíclopes.
Xúncanas / Ser mitológico que vive junto a los ríos y pozos que va a la búsqueda de incautos para ahogarlos
Zamparrón m. / Ser mitológico,gigante o fantasma que se traga a los niños si no duermen,no comen o se comportan mal m.